Củ sâm đất là một đặc sản nổi tiếng ở Lào Cai. Theo tìm hiểu, sâm đất được trồng chủ yếu tại 4 xã: ALu, Ngải Thầu, Y Tý, Trịnh Tường của huyện Bát Xát. Loại sâm này có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe. Khi ăn sống sẽ thấy vị ngọt mát, thơm, nhiều nước, giải khát tốt.
Ngoài ra, các bà nội trợ còn có thể nấu canh hay xào đều rất dẻo thơm, ngọt mát. Lá sâm đất cũng có thể xào, nấu canh vừa thơm, vừa giải nhiệt hoặc phơi khô làm trà uống có hương vị nhẹ nhàng, dễ chịu. Thân và rễ cây có thể chế biến thành nhiều món rau.
Vài năm gần đây, chị em Hà thành rất ưa chuộng và tìm mua thứ củ đặc sản này về chế biến các món bổ dưỡng, lạ miệng. Hiện, giá bán ra cho mỗi cân sâm đất dao động từ 15.000 – 40.000 đồng.
Theo chị Hoàng Ngân – đầu mối bán sâm đất ở Hà Nội, loại củ này nhìn khá giống khoai lạng nhưng ăn rất ngọt, thơm nhẹ như củ đậu, giòn và ngon hơn củ đậu. Đặc biệt, khi nấu canh xương, người ăn sẽ cảm nhận được độ dẻo, mùi thơm, ngọt nước.
“Quê tôi ở Lào Cai nhưng hiện tại đang sinh sống và làm việc ở Hà Nội. Hai năm nay, tôi bắt đầu bán củ sâm đất của quê hương vì giá bán ở quê rẻ quá, tôi muốn tiêu thụ giúp bà con. Như năm ngoái, tôi bán mỗi ngày cả tạ củ. Còn năm nay, lượng khách mua cũng ít hơn một chút nhưng 3 ngày cũng bán hết cả tạ”, chị nói.
Mùa sâm đất thường chỉ kéo dài tầm 2 – 3 tháng, kéo dài từ tháng 9 đến khoảng tháng 11. Phần ruột của sâm đất có thể màu trắng hoặc màu vàng nhạt, có thể được dùng để ăn sống, xào thịt, nấu canh hoặc ép nước uống rất tốt cho sức khỏe.
Cũng đăng bán đặc sản này trên chợ mạng, chị Thanh cho biết chị bán sâm đất được 5 năm nay. Thông thường, mỗi tuần, chị sẽ nhập về một chuyến khoảng 1 tạ để trong nhà sau đó bán dần.
Những củ sâm đất để càng lâu càng ngọt nên chị nhập số lượng lớn để bán dần, không lo ảnh hưởng chất lượng. “Cũng có nhiều người không biết cách ăn sâm đất nên nhắn tin hỏi về cách ăn và chỉ mua 1-2kg về ăn thử. Còn khách quen, họ đã nghiện món sâm đất rồi thì họ lại đặt mua cả chục cân một lần để có giá ưu đãi”, chị chia sẻ.
Theo chị, sâm đất có thời điểm giá bán lên đến 60.000 đồng/kg. Hiện tại, giá sâm đất chị đang bán là 99.000 đồng/4kg và khách hàng chịu phí vận chuyển. Khách hàng có thể sử dụng sâm đất để nấu canh ăn hàng ngày, ép thành nước uống hoặc có thể làm salad, ăn trực tiếp như củ đậu.
Chị lưu ý là khi nấu canh, do sâm đất có vị ngọt nên sẽ không nên nêm nếm thêm bột ngọt vào canh. Đặc biệt, loại sâm này tính hàn nên khi nấu nên cho gừng tươi và cho thêm rau mùi, hạt tiêu để món ăn thêm hương vị hấp dẫn.
Theo Đông y, sâm đất có tác dụng lợi tiểu, giải nhiệt cơ thể, hỗ trợ trị cao huyết áp, giảm lượng đường huyết trong máu. Trong dân gian, bà con thường sử dụng sâm đất kết hợp với những dược liệu khác để chữa bệnh: táo bón, sỏi thận, tiểu đường, mụn nhọt…
